zaterdag 28 december 2013

Versieringen (2)

Voordat ik me vol vuur en overgave op romaanse architectuur stortte, had ik van heel veel zaken absoluut geen weet.

Chissey-lès-Mâcon
Dat groeide pas met de tijd. Zo was ik een beetje onaangenaam verrast, toen iemand mijn foto's zag van de kerk in Chissey-lès-Mâcon en opmerkte "Ah, je hebt ook die modillons gevonden!". Wist ik veel wat een modillon was! Inmiddels ben ik wel iets wijzer geworden. Modillons zijn korte consoles die een dakrand of sierlijst ondersteunen.

Châteauneuf
Wat er verder zo bijzonder aan die modillons was begreep ik niet echt, tot ik me wat later realiseerde dat die met een reliëf versierde consoles bij lang niet elke kerk te vinden waren. Het aardige met dit soort zaken is, dat hoe meer je er op let, hoe meer je er tegen komt. En niet alleen op dakniveau's waar je ze met het blote oog makkelijk kunt zien; ook aan dakranden van relatief hoge klokkentoren kom je ze, hoewel vaak met het blote oog moeilijk te herkennen, tegen.

Châteauneuf
Het gebeurt nog steeds, dat ik bij het verwerken van een foto de bovenkant van een klokkentoren toch nog maar even uitvergroot, daar nog een interessant detail vind.
En hoe meer kerken je op die manier bekijkt, des te meer ga je de soms bizarre versieringen waarderen: ik heb zolangzamerhand een hele verzameling mannetjes die hun tong uitsteken, onderste boven hangen, modillons met twee koppen erop, kwijlende koppen, lachende koppen, koeienkoppen, hondenkoppen, handjes in allerlei soorten en maten, geometrische patronen, enz. enz. aangelegd.

Châteauneuf
Deze blog gaat verder niet over de diepere betekenis achter die voorstellingen. Die is er ongetwijfeld, maar daar heb ik simpelweg geen kaas van gegeten. Wel ga ik nog steeds graag de Brionnais in, want daar is menige kerk uitgerust met genoeg mooie of leuke of gruwelijke modillons om een paar ouderwetse fotorolletjes van 36 beelden vol te schieten.
Alle foto's op één na komen van de kerk van Châteauneuf; de enige reden daarvoor is dat het de eerste (maar lang niet de enige!) serie in mijn verzameling was die me meer dan voldoende foto's leverde voor deze blog.

Châteauneuf
De Brionnais is ligt op minder dan een uur rijden van La Tuilerie de Chazelle.

zaterdag 14 december 2013

Versieringen (1)

In veel romaanse kerken bevindt zich tussen de beeindiging van een zuil of pilaster en het begin van de erop rustende boog een imposte, een meestal trapeziumvormige richel die iets buiten de zuil of pilaster uitsteekt. Je kunt een imposte beschouwen als een versiering, hoewel niet erg uitbundig. Ik denk zelf dat het tevens diende om het formeel te ondersteunen, de houten constructie die de stenen van de boog droeg zolang die nog niet volledig en dus zelfdragend was.

Formeel (Wikipedia)

De eerste keer dat ik een ongewone versiering op een imposte tegenkwam was in de Saint-Pierre in Brancion. Het is een van de weinige versieringen (op de fresco's na) die deze kerk rijk is. Wat het precies voorstelt is me niet duidelijk; het lijkt wat mij betreft het meeste op een relief met twee elkaar bevechtende draken.

Saint-Pierre - Brancion

Maar ook in de Notre-Dame-de-l'Assomption in Champlecy kwam ik iets bijzonders tegen. Op de foto hieronder is dat goed te zien. De imposte rechts is een "normale", zoals je ze in de meeste kerken tegenkomt. De linker heeft, ik neem aan als versiering, een gebeeldhouwde rol tegen de schuine zijde van het trapezium.

Notre-Dame-de-l'Assomption - Champlecy

Iets dergelijks kwam ik tegen in de Saint-Nizier in Baron. De eerste foto toont een imposte als hierboven beschreven, maar hierbij is de rol zelf ook nog eens versierd; de tweede toont een imposte die versierd is met aantal korte rollen, in een billette patroon.

Saint-Nizier - Baron
Saint-Nizier - Baron

In de Saint-Pantaléon in Trambly tenslotte stuitte ik op een imposte waarvan het vertikale deel van de imposte was versierd met een patroon bestaande uit naast elkaar liggende cirkels, analoog aan een patroon met oves. Daarenboven is de schuine rand van de imposte vervangen door een rechthoekige met afgeronde hoek. Bovendien is deze rand (zie tweede foto) op de kopse kant voorzien van een krul, die suggereert dat het om een "opgerold" stuk steen gaat.

Saint-Pantaléon - Trambly
Saint-Pantaléon - Trambly

Zo zie je maar weer, dat zelfs over zoiets eenvoudigs als een imposte meer te vertellen valt dan je op het eerste gezicht zou verwachten.
Voor de website van La Tuilerie de Chazelle, klik hier.

zaterdag 30 november 2013

De aanhouder wint opnieuw!


In een vorige blog meldde ik dat ik dacht de voormalige kerk van Ciergues bij Donzy-le-National gevonden te hebben. In de tussentijd heb ik ook een interactieve kaart van Bourgondische romaanse kerken en gebouwen in elkaar gesleuteld, waarop die "kerk" ook staat aangegeven. In het menu links van de kaart staan de plaatsnamen alfabetisch gesorteerd.

Schuur (links) met achterliggende gebouwen
We komen nog steeds vrij regelmatig door Ciergues heen, en altijd kijk ik weer of er iemand thuis is die mogelijk de plaats van die kerk zou kunnen bevestigen. Onlangs reden we het gehucht weer binnen, vanuit het noorden, en stopten we bij het eerste van de drie klusters huizen van Ciergues. En wat we nooit eerder gezien hadden, vanwege de hoek die de weg maakt, zagen we nu: achter de eerder gevonden schuur met steunberen ging nog een ander gebouw schuil, bestaande uit twee delen. Op de panoramafoto staat de schuur links, en het gebouw er achter is rechts te zien. Consultatie met de expert leverde het volgende op : het linkerdeel van het acherliggende gebouw had kerkpotentie.
Er waren drie kenmerken die dit een betere kandidaat maakten dan de schuur:
1. de iets boven de dakrand uitstekende pignons (puntgevels) aan beide kanten van het gebouw;
2. het kleine raam met rondboog aan de linkerkant van de gevel;
3. de modillons (consoles) onder de dakrand.

Klik op de foto voor een vergroting
De eerste zoekactie vond in oktober 2012 plaats, de tweede een jaar later. Wie zegt er dat ik gauw de moed opgeef?
Voor onze eigen website, klik hier.

zaterdag 16 november 2013

De pastoor van Ars

De pastoor van Ars
Als niet-katholiek viel het me bij het bezoeken van kerken hier in de buurt op dat ik naast de obligate Chirstus-, Maria- en Jozefbeelden in een groot aantal kerken ook een beeldje aantrof van een klein mannetje met een nogal spitse neus gekleed in "moderne", althans niet-bijbelse kleding. Navraag bij een Amerikaanse Anglicaanse priester (!) leverde op dat het een beeld was van Jean-Baptiste Marie Vianney, ook wel genoemd de pastoor van Ars, de beschermheilige van alle parochie priesters.
Op een mooie dag togen we naar Ars-sur-Formans, een dorp in Ain (01), voor ons aan de andere kant van de Saône. Al heel snel kwamen we borden tegen die verwezen naar het "Village du Saint-Curé" (dorp van de heilige pastoor) - de echte plaatsnaam werd niet of nauwelijks aangegeven op de borden - en al snel reden we Ars binnen. Uit de reisgids had ik begrepen dat Ars een grote bedevaartplaats is, en niet alleen voor parochiepriesters. Jaarlijks bezoeken rond een half miljoen gelovigen Ars.
Het hele plaatsje staat in het teken van deze heilige.

Klokkentoren van de basiliek

Zijn pastorie is museum geworden, de dorpskerk is deels vervangen, deels ingebouwd in een nieuwe basiliek (1862) die de resten van de priester herbergt, een nogal smakeloze suikertaart gebouwd door de architect Pierre Bossan die ook de basiliek Notre-Dame-de-Fourvière in Lyon bouwde, er is een wassenbeeldenmuseum met scènes uit het leven van deze priester, kortom, de voormalige dorpspastoor drukt nog steeds zijn stempel op het dorp. De basiliek stelt het lichaam van de priester ten toon, en voor het hart van de pastoor van Ars is een aparte kapel gebouwd.
In de klokkentoren van de "oude" kerk bevinden zich nog zes romaanse zuilen met kapitelen, die oorspronkelijk de kruisgang van een deels afgebroken priorijkerk sierden, die van Salles-en-Beaujolais.

Saint-André in Saint-André-de-Bâgé

Na al dit moderne kerkgeweld hebben we ons op de terugweg nog even kunnen vergapen aan de bijzondere 11de eeuwse Saint-André in Saint-André-de-Bâgé, nog steeds aan dezelfde kant van de Saône, net tegenover Mâcon. De apsis van deze kerk heeft fraaie arcaden, een aantal zuilen wordt gesierd met bijzonder mooie kapitelen, het portaal van de kerk is ook zeer de moeite waard, kortom, deze kerk maakte ons bezoek aan Ain een groot succes.

Tussen Ars en Saint-André kwamen we overigens nog een paar 12de eeuwse kerken tegen, die van Biziat, Saint-Julien-sur-Veyle en Sandrans. Alleen de kerk van Saint-Julien bleek open te zijn voor bezoekers.

Saint-André in Saint-André-de-Bâgé - wellust

Een beknopt overzicht van de romaanse kerken in Ain (01) die tegen Saône-et-Loire (71) aanliggen is te vinden op deze kaart.

Vanuit La Tuilerie de Chazelle is een dagtrip naar Saint-André-de-Bâgé uitstekend te doen.

zaterdag 2 november 2013

Een onverwachte vondst


Onlangs waren we in Bonnay, waar een maker van houten miniaturen residentie houdt. Niet alleen maakt hij piepkleine houten speeltjes en dingetjes die in de 60-er jaren populair waren voor in een letterbak; hij heeft bij zijn werkplaats ook nog een uitgebreid museum(pje) waar hij tentoonstelt wat hij in de afgelopen jaren voor de verkoop heeft gefabriceerd. Hij bewaart van alles wat hij ooit maakte één exemplaar voor dit museum.

Alles beweegt!

Eén van de aardigste dingen die hij op dit moment nog in de verkoop heeft is een houten werkbankje van slechts een paar cm hoog, waarvan de bankschroef ook echt open en dicht draait. Daarnaast heeft hij een grote collectie speeldozen, een draaimolen, een klok (waaraan het enige onderdeel dat niet van hout is de glazen omhulling is die het stof tegen houdt), een kast met héél veel deurtjes die een beroep als opschrift hebben; als je zo'n deurtje openmaakt komt bijvoorbeeld een vioolbouwer in actie, enz. enz.
Een bezoek aan dit museum is méér dan de moeite waard, en om een indruk te krijgen van het werk van Joël en Maryse Dedianne, klik hier.

De oude klokkentoren links in beeld

Aan één van de wanden in het museum hangen een aantal informatieborden over Bonnay en omgeving. En daar viel mijn oog toevallig op de foto van een stukje muur in opus spicatum, het enige wat nog rest van de oude romaanse kerk. En daarnaast hing een vergroting van een ansichtkaart van de klokkentoren van die kerk naast de nieuwe kerk, die blijkbaar tot 1935 heeft bestaan.
Ik ben er nu werkelijk 100 % van overtuigd dat het stukje muur waar ik in het verleden een blog over schreef, echt bij een kerk heeft gehoord!

Bonnay ligt op fietsafstand van La Tuilerie de Chazelle.

zaterdag 19 oktober 2013

Hoe vind je een kerk?

L'Abergement-de-Cuisery
Ik ben een tijd lang bezig geweest met het maken van een interactieve kaart van o.a. Saône-et-Loire, waar je eenvoudig op kunt zien waar zich ergens een romaanse kerk bevindt. De basis voor de kaarten vormt de inventarisastie van romaanse kerken in Bourgogne op "Le site sur l'Art Roman en Bourgogne".
Dat klinkt toch wel eenvoudiger dan het in werkelijkheid is.
Allereerst heb je als gegeven een plaatsnaam, en soms een postcode. Zo'n plaatsnaam, bij voorkeur samen met een postcode brengt je in Google maps of in Geoportail, een Franse soortgenoot van Google Earth, min of meer op de plaats van bestemming.
Bij kleinere plaatsen ga je dan op zo'n lucht- of satellietfoto op zoek naar een kerk.
Chapaize
Die is vaak herkenbaar (maar lang niet altijd!) aan een kruisvormige plattegrond, aan het feit dat de as van de kerk een (min of meer) west-oost as is en dat aan het oostelijke einde de kerk afgesloten wordt door een vaak half-cirkelvormig chevet. Als er in de straatnaam ook nog het woord église voorkomt zit je vaak gebakken. Een schoolvoorbeeld van zo'n kerk is bijvoorbeeld die in L'Abergement-de-Cuisery. Klik op de foto's voor een vergroting.
Een andere weggever is dat een kerk vaak, (maar zeker niet (meer) altijd naast of op een kerkhof ligt, zoals goed te zien is aan de kerk in Chapaize.
Cathédrale - Autun
Dat niet alle kerken zo eenvoudig op die manier te vinden te vinden zijn is goed te zien aan de kathedraal van Autun. De oriëntatie is eerder noord-zuid dan west-oost, heeft geen duidelijke kruisvorm, en een halfrond chevet is niet of nauwelijks zichtbaar op de foto... Gelukkig geeft bijvoorbeeld Google maps meteen de goede plaats aan als je "Autun kathedraal" in de zoekbalk intypt.


Trivy
Een ander aardig voorbeeld is de kerk in Trivy. Die is weliswaar goed herkenbaar als kerk, maar ligt nog duidelijker noord-zuid geöriënteerd dan de kathedraal van Autun. De oostelijke arm van het kruis heeft een halfcirkelvormige beëindiging. Deze kerk was oorspronkelijk wel degelijk west-oost geörienteerd. De huidige halfronde zijkapel was toen het chevet; en toen de kerk te klein werd en het schip werd afgebroken, werd de oorspronkelijke apsis gebruikt als zijkapel, en werd het nieuwe schip noord-zuid gebouwd omdat er in die richting meer ruimte was. Het voormalige chevet werd daarmee gedegradeerd tot zijkapel.
Chapelle Saint-Nicolas - Autun
Een kapel is vaak nog lastiger te vinden, omdat daarbij heel vaak de kruisvorm, het chevet en de oriëntatie niet kloppen. Dat is goed te zien op de Chapelle Saint-Nicolas in Autun. Ook hier biedt dan vaak een straatnaam, het intypen van "Chapelle Saint-Nicolas" in Google maps, of het vragen aan iemand die over voldoende kennis of literatuur over het onderwerp beschikt, soelaas.


IGN zoom niveau 1 - Chazelle
Gewone kaarten zijn ook vaak een goed hulpmiddel. Op de Michelin wegenkaart en de IGN wandelkaarten staan de kerken vaak redelijk goed aangegeven, zodat je in elk geval weet aan welke kant van de weg en het dorp je moet zoeken. De al eerder genoemde Franse website Geoportail.fr heeft nog meer opties beschikbaar. De site start op met een satelietbeeld, maar biedt links een menu met een aantal kaart opties.
IGN zoom niveau 2 - Chazelle
De bovenste optie is de IGN kaart. Als voorbeeld hoe een kerk te vinden via Geopoartail heb ik de kerk van Chazelle gebruikt, omdat ik die blindelings kan vinden, ook zonder kaart.
Als ik in de zoekbalk "71460 Chazelle, Cormatin" intyp, kom ik op zoomniveau 1 terecht. Daaruit is goed te zien waar de kerk bij benadering ligt. Zoom ik een paar stapjes verder in, kom op de "normale" IGN wandelkaart terecht.

IGN zoom niveau 3 - Chazelle
 Dit zoomniveau 2 geeft al beter aan waar de kerk ligt, hoewel die op deze schaal alleen eenvoudig te vinden is als je uit niveau 1 weet waar de kerk ongeveer ligt. Verder inzoomen naar niveau 3 maakt de kerk heel duidelijk zichtbaar, als je weet dat kerkhoven donkerviolet worden aangegeven en kerken paars. Als je eenmaal zover bent, is de kerk van Chazelle op de satellietfoto erg eenvoudig te traceren.

Satellietfoto - Chazelle
Ik ben hier overigens al doende achter gekomen; zeker toen ik net begon met die interactieve kaarten zoals die van Saône-et-Loire heb ik heel veel moeten vragen aan de webmaster Eduard van Boxtel van "Le site sur l'Art Roman en Bourgogne".
En uiteindelijk kunnen Eduard en ik zeggen dat we er met ons tweeën uitstekend uit zijn gekomen!

De kerk van Chazelle is ook makkelijk te vinden als je even navraag doet bij de eigenaars van La Tuilerie de Chazelle.

zaterdag 5 oktober 2013

Opnieuw de Beaujolais

De vorige keer dat we in de Beaujolais waren was niet alléén om een paar romaanse kerken te bezoeken; we waren ook op bedevaart naar Clochemerle. En omdat het opnemingsvermogen van een mens als het aankomt op romaanse kerken niet onbeperkt is, besloten we de paar kerken die echt de moeite waard leken en die dus nog op ons lijstje stonden te bewaren voor een andere keer.
Op een mooie dag laadden we de auto in en reden we opnieuw richting Beaujolais. De eerste stop was Beaujeu, de "hoofdstad" van de Beaujolais. De reisgids gaf aan dat de klokkentoren van de Saint-Nicolas in Beaujeu (1130) bijzonder was, en dat klopte ook.

Clocher - Beaujeu
Van Beaujeu ging de tocht richting huis, met als eerste stop na Beaujeu Avenas. Avenas ligt aan de oude Romeinse heirbaan die Autun met Lyon verbond, en heeft een laat 12de eeuwse kerk, de Notre-Dame-de-l'Assomption. De kerk op zich is niet onaardig, maar het pièce de résistance daar is toch ongetwijfeld het witte, kalkstenen altaar. De voorkant van het altaar toont Christus, gezeten in een mandorla met op de hoeken daarvan de tetramorf.
Aan elke kant van de mandorla zijn 6 zittende apostelen afgebeeld. De zijkanten van het altaar tonen scènes uit het leven van Maria (de linkerkant) terwijl de rechterkant de donor, waarschijnlijk koning Lodewijk VII, toont, hoewel de inscriptie daar niets over zegt (de rechterkant).

Altaar - Avenas
De laatste twee kerken, die van Ouroux en Saint-Mamert worden zelfs niet in mijn Michelingids genoemd, dus kan ik daar weinig anders over zeggen dan dat ook dit heel aardige kerken zijn.
De Saint-Antoine in Ouroux heeft interessante arcatures in de apsis. Het oorspronkelijke schip lijkt volledig te zijn herbouwd.

Arcature - Ouroux

De Saint-Jean-Baptiste in Saint-Mamert (1095-1105) is op het schip na nog in de oorspronkelijke staat. Het oorspronkelijke schip was breder, wat nog te zien is aan één van de dichtgemetselde passages berrichons. Over deze kerk was een brochure beschikbaar, vandaar de details over de bouwtijd.

Passage berrichon - Saint-Mamert

Een overzicht van een aantal kerken in de Beaujolais is op deze kaart te vinden.

En het was ons opniew gelukt tijdens deze tweede tocht door dit gebied: de hele dag tussen de wijngaarden door te rijden, en thuis te komen zonder ook maar één druppel Beaujolais te hebben genuttigd!

Voor onze eigen website, klik hier.

zaterdag 21 september 2013

De Beaujolais

De Beaujolais is in het buitenland vooral bekend om de wijn die er vandaan komt, en ook om de jaarlijkse groots opgezette campagne rondom de export van de Beaujolais Primeur.

Dubbele plaatsnaam
 Ook in Frankrijk, wijnland bij uitstek, heeft de Beaujolais een redelijk goede naam.
Toch denk ik, dat de Beaujolais bij veel Fransen eerder de gedachte opwekt aan Clochemerle, een fictief dorp in de Beujolais uit het gelijknamige boek van Gabriel Chevallier dan aan Beaujolais Primeur. Hoewel, fictief? Het gerucht ging, dat Chevallier het dorpje Vaux-en-Beaujolais als model gebruikte voor zijn boek, en niet alleen voor de lay-out van het dorp, maar ook qua karakter van een aantal dorpelingen. Een ander gerucht zegt dat hij zelfs niet de moeite heeft genomen om de namen van een aantal dorpelingen te veranderen!

Urinoir met trompe l'oeil op de achtergrond
Aangezien ik het boek tenminste drie maal met veel plezier heb gelezen, in het Engels, Nederlands en Frans, leek het een aardig idee om een bezoekje aan een aantal romaanse kerken in de Beaujolais te combineren met een bedevaartstocht naar Vaux-en-Beaujolais.
Al bij het binnenrijden van het dorp lijkt het woord "gerucht" niet erg toepasselijk te zijn, en midden in het dorp is een urinoir neergezet, midden op een pleintje, als hommage aan Chevallier die zijn boek heeft gebouwd rondom het plaatsen van een door de halve bevolking gewraakt urinoir.

De klokkentoren van Vaux-en-Beaaujolais
Daar komt dan nog bij, dat op één van de blinde gevels die uitkijkt over het plein een aantal scènes uit Clochemerle is aangebracht in trompe l'oeil. Kortom, Vaux-en-Beajolais ís Clochemerle, en wil daar graag toeristisch nog een graantje van meepikken. Hoewel dit verhaaltje meer gaat over een echt en een fictief dorp dan over romaanse kerken (en dat is toch het onderwerp van deze blog), is er zelfs in Vaux-en-Beaujolais wel wat romaans te vinden. De kerk daar heeft een interessante klokkentoren, een oud portaal dat zo te zien is hergebruikt toen de nieuwe facade werd gebouwd en een paar hier niet zo gangbare passages berrichons.

Een hergebruikt portaal?
Tijdens onze rondrit bezochten we ook nog Saint-Etienne-la-Varenne, Saint-Georges-de-Reneins, Salles-Arbuissonnas-en-Beaujolais en Belleville. Zeker de laatste kerk was meer dan de moeite waard, en niet in het minst om de mooi bewerkte zuilen in de kerk. De halfzuilen in het schip bleken halverwege tussen voet en kapiteel nog een interessant relief te hebben in de vorm van een eenvoudig dieren- of mensenfiguur. Ook de apsis van de kerk heeft fraai bewerkte pilasters.

Zicht op koor, apsis en passages berrichons
 Voor een detailkaart waar een aantal kerken in de Beaujolais is aangeduid, klik hier.

En hoewel we tijdens deze tocht geen slok Beaujolais hebben gedronken, bleek dit bliksembezoek aan het gebied meer dan de moeite waard te zijn!
De Beaujolais bevindt zich op minder dan een uur rijden vanaf La Tuilerie de Chazelle.

zaterdag 7 september 2013

Oud, ouder, oudst

Dit voorjaar werden de bevolking van Cluny en andere belangstellenden in de gelegenheid gesteld een kijkje te nemen bij de recente vondsten in de voormalige abdij van Cluny. Daar wordt sinds jaar en dag gewerkt door een groot team archeologen, die proberen meer te ontdekken van de resten van Cluny III, de immens grote abdijkerk, gesloopt begin 1800.

Grand portail - Musée Ochier Cluny
Hoewel geen deel van bovengenoemde rondleiding was het bij elkaar puzzelen van kleine stukjes van het "Grand Portail" één van de opgaven van de voorgaande jaren. Het portaal, ooit en van de hoogtepunten van romaanse beeldhouwkunst, werd opgeblazen in 1810, en wat er nog van bij elkaar gesprokkeld kon worden is nu te zien in het Musée Ochier in Cluny.
De rondleiding van dit jaar legde de nadruk op de ontdekking van het lavabo (een overdekte ruimte met de handwasbekkens voor de monniken - gebruikt vóór de dienst) en van het voetstuk van het altaar in het sanctuarium van Cluny II, de voorganger van de veel grotere kerk Cluny III.

Petit cloître - Ensam Cluny
Op de foto is een gang te zien die het "petit cloître" wordt genoemd. Dit is de voormalige 18de eeuwse kapittelzaal, aan de zijkant waarvan een aantal zuilen van de middeleeuwse kapittelzaal zijn gevonden (de inhammen rechts). Achter het hekwerk, aan het eind van de gang, ligt het sanctuarium van Cluny II.
Dit sanctuarium bevatte ooit enkele relekwieën van de apostelen Sint Pieter en Sint Paul, waarnaar de kerk dan ook vernoemd is. De resten van deze apostelen, die een grote rol spelen in de rooms-katholieke geloofsbeleving, zorgden ervoor dat Cluny uitgroeide tot een zéér belengrijk bedevaartsoord.

Sanctuaire Cluny II
Verder legde de rondleider (de administrateur, het opperhoofd van de archeologen) nogal wat nadruk op de wrijving die er bestond en nog bestaat tussen de Rijksmonumentendienst enerzijds en de gemeente Cluny, de Haras (rijkspaardenfokkerij) en de Ensam (zéér prestizieuse universiteit) anderszijds, en hoe die schermutselingen opgelost worden door schipperen en geven en nemen van beide zijden. Al deze instanties beheren of gebruiken namelijk een deel van Cluny III. Als ons poldermodel inmiddels niet nogal wat averij had opgelopen, was dat mischien een goed voorbeeld geweest om dit soort conflicten op te lossen...

Lavabo - Cluny

zaterdag 24 augustus 2013

Twee maal is scheepsrecht

Ten noordwesten van Saint-Gengoux liggen een aantal plaatsjes met aardige romaanse kerkjes, zoals Saint-Martin-du-Tartre, Genouilly en Germagny. Vlakbij Saint-Martin-du-Tartre ligt het gehucht Maizeray, dat volgens de lijst op Le site sur l'Art Roman en Bourgogne een voormalige kerk herbergt. Nadat we de kerk van Saint-Martin hadden bekeken, lag het voor de hand om, voordat we naar de volgende kerk op onze route reden, even bij Maizeray langs te gaan op zoek naar dat gebouw.


Was deze priorij wat ik zocht?
Nu zijn niet alle gehuchten hier in de buurt minuscuul. Sommige, zoals dit, zijn zelfs groter dan de gemeente waar ze onder vallen. Na een ritje langs de diverse in- en uitvalswegen waren we nog steeds geen kerk of ruïne daarvan tegen gekomen. Maar toeval en geluk helpen soms een handje. Net voordat we op wilden geven, aan het eind van het dorp, zagen we een jonge man die bij zijn huis ergens mee bezig was. En dat is inderdaad geluk, want vaak zie je geen hond in dit soort gaten. Op onze vraag naar een kerk of ruïne van een kerk verwees hij ons in eerste instantie naar Saint-Martin-du-Tartre, maar die was het niet, want daar kwamen we net vandaan. Daarop ging hij naar binnen om zijn vriendin te vragen of die soms kon helpen.

Het oratoire van Maizeray
Bij terugkomst vertelde hij, dat er een ooit een priorij in Maizeray was geweest, en dat de resten daarvan deel waren van het huis van zijn overbuurman. Maar die was niet thuis, en het huis was uiteraard niet vrij toegankelijk. Geen nood overigens, hij wist hoe je op het terrein kon komen zonder in te breken, zodat we in elk geval het huis van dichtbij konden zien. En zo vonden we dan de resten van een oude priorij. Nadat ik daar wat foto's van had gemaakt reden we door naar Genouilly, waar we een heel aardig kerkje vonden.
Bij thuiskomst nam ik nog even contact op met Eduard, de webmaster van "Le site sur l'Art Roman en Bourgogne", en die kwam al snel terug met een antwoord. Hij wist weliswaar niet hoe de kerk er uit zag, en in wat voor staat die verkeerde, maar hij wist wel dat die kerk in de buurt van een oratoire moest liggen. Hij had zelfs een foto van dat oratoire, dat er uitzag als een kruising tussen een monument voor de gevallenen en een wegkapelletje zoals je die in Limburg en delen van Duitsland wel ziet. De priorij was in elk geval niét wat hij zocht. Intussen werd Maizeray op mijn wachtlijst gezet.

Resten van een kerkmuur?
Niet lang daarna hadden we weer een kerkentocht gepland in die hoek, en na een paar erg fraaie kerken, waaronder de ruïne van Le Puley, waren we weer in de buurt van Maizeray. Dit keer wist ik in elk geval hoe het oratoire eruit zag. Dat vonden we dan ook zonder al te veel moeite. Eduard had min of meer door laten schemeren dat een muurtje van het oratoir weleens bij de kerk gehoord had kunnen hebben. Op zo'n moment steekt de padvinder die ik overigens nooit ben geweest de kop op. Rondkijken bij het oratoire bracht achtereenvolgens de volgende zaken aan het licht.

Cadole of kapel?
1. Achter het halfronde muurtje lag een spoor van puin, heel wel konden dat de resten van een muur zijn geweest.
2. Voor het oratoire lag een cadole (een soort halfrond landbouwschuurtje, gebouwd met vaak los op elkaar gestapelde stukken natuursteen) zoals je ze hier bij dozijnen in de velden vindt. Iemand met een beetje overspannen fantasie kan in zoiets best het bovenstuk van een kapelletje zien.
3. Tenslotte vonden we vlakbij het oratoire een soort mijlpaaltje, met wat vreemde inscripties erin gegrift. Met wat moeite kon je in die inscriptie de pauselijke sleutels uit het wapen van Cluny zien.


Mijlpaal? Wapen van Cluny?

Veel meer was daar uiteindelijk niet te zien, en na alles vastgelegd te hebben op de gevoelige plaat besloten we, toch enigszins teleur gesteld er de brui aan te geven. we stapten in de auto , verlieten het parkeerterrein bij het oratoire en draaiden de weg naar huis in. En toen gebeurde het: uit mijn linkerooghoek zag ik, in de gevel van een gebouw dat wat lager lag dan het oratoire, een kerkraam. Moeder de vrouw ging na mijn kreet "stop" vol op de remmen, en zodoende hebben we dit romaanse kleinood voor het nageslacht vast kunnen leggen.

De moraal van dit verhaal is natuurlijk dat je de moed niet te makkelijk moet verliezen; vaak is het toch de aanhouder die wint!


Praktische informatie (met dank aan Eduard van Boxtel) :
Kerk Saint-Pierre in Genouilly, 11de eeuw, 3* Kerk Notre-Dame-de-l'Assomption in Germagny, 12de eeuw, 3*
Voormalige abdij (Maison Chaumont) in Germagny, 12de eeuw, ?*
Voormalige kerk (ruïne) Saint-Christophe in Le Puley, 12de eeuw, 4*
Voormalige kerk (woonhuis) Saint-? in Maizeray (Saint-Martin-du-Tartre), ?de eeuw, 0*
Kerk Saint-Martin in Saint-Martin-du-Tartre, 11de eeuw, 3*

Voor onze eigen website klik hier. 

Toch gevonden, de voormalige kerk van Maizeray!

maandag 12 augustus 2013

Dienstmededeling


Sinds begin augustus 2013 is de oorspronkelijke site "Le site sur l'Art Roman en Bourgogne" uit de lucht. Aangezien ik in diverse blogs en op de interactieve kaarten voor de romaanse kerken in Bourgogne kwistig verwijs naar deze site, betekent dat dat die links ook niet meer werken. De problemen rond de site zijn inmiddels opgelost; Klik op "Le site sur l'Art Roman en Bourgogne" om de nieuwe site te bekijken. De links op mijn kaarten zijn inmiddels aangepast.