Het Handboek voor de Soldaat

Het handboek voor de soldaat

Toen we de kerk in Jambles bekeken kwam opeens een credo uit het onvolprezen “Handboek voor de Soldaat” boven drijven. Niet dat ik een groot fan van dat boek was; integendeel. Maar de nogal obligate onzin die er over diverse onderwerpen werd uitgekraamd, en de dooddoeners die erin stonden waren soms wel vermakelijk. Een van die laatste (het is geen woordelijk citaat overigens) ging in de trant van “Een soldaat mag pas als gesneuveld worden opgegeven als het hoofd daadwerkelijk van de romp is gescheiden”. Ja, zo lust ik er nog wel een paar. “Argus luistert mee” over Russische spionnen die hun oor te luisteren legden (de Russen waren toen nog onze enige echte vijanden) was er ook zo een die is blijven hangen en dan nog het onvergetelijke “Waarnemen is zien zonder gezien te worden”. Op die laatste heeft een Generaal Buiten Dienst ongetwijfeld dagen zitten broeden. En toch was het die kreet die boven kwam drijven. Wat heeft dit soort onzin met romaanse kerken te maken? Niet veel, maar…

Het altaar vanuit de kapel - Jambles

De kerk in Jambles heeft een aparte kapel voor de Seigneur (de landheer), en die kapel heeft een wand als afscheiding van de ruimte waar het altaar staat. In die wand is echter een schuine opening uitgespaard, die zicht geeft op het altaar, maar niet op de rest van de kerk. Zodoende kon de landheer de verrichtingen bij het altaar volgen zonder dat het klootjesvolk in de kerk hem in de smiezen kon houden. Zien zonder gezien te worden, dus!

De kapel vanaf het altaar - Jambles

Ik ben al vaker zo’n opening in een kapelwand tegen gekomen (o.a. in Cruzille, althans iets dat er verdacht veel op leek), maar wist niet waar die toe diende. Nu wel dus!

Een soortgelijke opening - Cruzille

Hier vindt u de link naar de website van La Tuilerie de Chazelle .

De wereld houdt niet op bij Bourgogne!

Er zijn mensen die nogal eenkennig zijn als het om architectuur, kunst, muziek e.d. gaat. Daar is, als je dat voor jezelf houdt niet veel mis mee; als je dat aan anderen wilt opdringen wordt dat uiteraard een heel ander verhaal.

Ook mooi, toch?

Ik hoop dat ik wat ruimer van geest was en ben waar het om kunststromingen gaat. Een goeie gelegenheid om dat weer eens te controleren presenteerde zich tijdens het digitaliseren van mijn oude dia’s. In de loop van een aantal jaren had ik een mooie verzameling van zo’n 10600 opgebouwd, met dia’s uit Europa, Azië en Noord-Amerika. Tijdens het digitaliseren kwam ik ook een groter aantal romaanse kerken tegen dan waarvan ik me bewust was, en aangezien gedeelde vreugd dubbele vreugd is ging er een uitdraai van mijn databestand met dia’s richting webmaster van “Bourgogne Romane”, die een aantal zaken die ik in het verleden geknipt had ook wel eens wilde bekijken. En opnieuw werden een aantal van mijn oude kiekjes verwerkt op de pagina “L'Europe Romane”, een verzameling van min of meer willekeurig gekozen kerken waarvan foto’s beschikbaar waren.

Kaart van Europa

Anders dan de Bourgondische pagina’s van de site maakt deze pagina uitdrukkelijk geen enkele aanspraak op volledigheid. Het gaat dus echt om een bijzonder persoonlijke keus van de maker van de site, en niet om “alle” romaanse gebouwen in een gebied, en zelfs niet van de “mooiste”, “historisch interessantste” of anderszins aan een min of meer benoembaar criterium voldoende gebouwen.

Omdat ik het altijd wel aardig vind om in elk geval bij benadering te weten waar iets (stad of gebouw) zich bevindt, besloot ik er nog maar eens een kaart aan te wagen.
Inmiddels is deze kaart, die begon als een soort werkverschaffing, toch weer aardig uitgebreid geworden, en hoewel er af en toe nog wel iets bij komt, is hij nu toch bijna “af”.
En daar hoort dan ook weer een summiere gebruiksaanwijzing bij. Daar gaat-ie dan!

Kleuren per land

1. De spelden op de kaart zijn wat kleur betreft per land hetzelfde, d.w.z. lichtblauw staat voor Frankrijk, paars voor Groot-Brittannië, etc.

Plaatsamen alfabetisch

2. De plaatsnamen zijn per land alfabetisch gerangschikt.

Een typisch lemma

3. Elk lemma (dus elke kerk of gebouw) is voorzien van tenminste één foto (het baptistère in Firenze heeft bijvoorbeeld 3 foto's), in de meeste gevallen van van Boxtels website gekopieerd, en/of waar mogelijk uit één van mijn eigen fotoalbums. In dat laatste geval staat er ook een link in het lemma naar dat betreffende album. Ook is de nauwkeurigheid van de plaatsbepaling aangegeven : 100% is precies op de juiste plek, 50% in de juiste stad, maar onbekend waar precies.

Twee soorten spelden

4. Spelden met een zwarte stip zijn plaatsen waarvan ikzelf geen enkele foto bezit; spelden zonder die stip zijn plaatsen waar ik zelf een album van beschikbaar heb.

Roma

5. Om de verwijzingen naar "Bourgogne Romane" min of meer te completeren, is óók een link opgenomen naar van Boxtels aparte pagina's over "The ancient churches of Rome", "Pisan Romanesque Art"  en "The ancient churches of Ravenna".

De regio Bourgogne

6. In het centrum van elk van de 4 departementen die samen Bourgondië vormen is een wapenschild van het betreffende departement geplaatst, met een link naar de gedetailleerde pagina van Bourgogne Romane en naar mijn gedetailleerde kaart van dat departement.








Hier vindt u de link naar de website van La Tuilerie de Chazelle .

Dichterlijke vrijheden

Altaar - Avenas (69)

Tijdens onze vele bezoeken aan romaanse kerken besteed ik doorgaans veel aandacht aan bouwkundige details (zuilen, kapitelen, bogen), en relatief weinig aan de religieuze zake in diezelfde kerk (altaar, doopvonten, heiligenbeelden).

Madonna met kind -
Saint-Huruge

Een enkele uitzondering daargelaten uiteraard; als het altaar erg fraai is (Avenas, 69 bijvoorbeeld) of als één van de heiligenbeelden een eerbiedwaardige ouderdom heeft (zoals in Saint-Huruge, 71).
Toch verdient het aanbeveling om je ogen ook bij minder oude zaken goed open te houden. En dan gaat het niet alleen om de esthetische waarde van sommige beelden, maar ook om afwijkingen van de “norm”.
Dat er een “norm” bestond voor heiligenbeelden had ik me nooit gerealiseerd, maar dat is achteraf gezien wel logisch. De kerkgangers waren, zeker in een ver verleden, ongeletterd, en ook al schreef je 100 x Sint-Pieter onder een beeld, voor een analfabeet was het feit dat de man altijd afgebeeld werd en wordt met één of meer sleutels in de hand een beter herkenningspunt dan geschreven tekst.

Sint-Agathe (Wikipedia)

Zo heeft elke heilige zijn of haar eigen protocol: Sint-Jacob de meerdere draagt altijd een paar Sint-Jacobsschelpen bij zich, Sint-Dionysius van Parijs heeft altijd zijn hoofd in zijn handen, Sint-Agatha draagt doorgaans een bord of dienblad waar haar afgesneden borsten op zijn gedrapeerd en draagt een olijftak, Sint-Fiacrius draagt altijd een spade, enz. Elke heilige heeft dus zijn eigen beeltenis, en of je nu een heiligenbeeld in Parijs, Lyon of Marseille bestelt, hij of zij ziet er altijd ongeveer hetzelfde uit.

Sint-Agatha - Jambles

Maar niet elk heiligenbeeld komt uit een fabriek. Er zijn er ook die door een plaatselijke beeldhouwer, houtsnijder of ambachtsman worden gefabriceerd, en die kunnen zich wat dichterlijke vrijheden veroorloven.


In de kerk van Jambles kwamen we een beeld tegen van Sint-Agatha, zo te zien nog steeds in het bezit van haar borsten, en met een kruis in haar hand in plaats van een olijftak.



In dezelfde kerk kwamen we een nogal grafische voorstelling tegen de Heilige Drie-eenheid…

Heilige Drie-eenheid - Jambles

Saint-Fiacre
(foto Christophe
Finot - Wikipedia)

In Sassangy liepen we Sint-Fiacrus tegen het lijf. Deze heilige zag er redelijk modern uit, en had niet alleen een spade in zijn hand, maar hij had ook een gieter bij zich. Niet erg onderlegd zijnde in het herkennen van Rooms-Katholieke heiligen, dacht ik dat het om een beeldje van Hendrik-Jan de tuinman ging in plaats van om de beschermheilige van hoveniers….

Saint-Fiacre - Sassangy

Hier vindt u de link naar de website van La Tuilerie de Chazelle .